Του Γιώργου Βουγιούκα
Ένα το χελιδόνι κι η άνοιξη ακριβή
για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή
Οδυσσέας Ελύτης
Ένα το χελιδόνι κι η άνοιξη ακριβή
για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή
Οδυσσέας Ελύτης
Άξιον Εστί, Άσμα Δ’
Η κατάσταση που βιώνουμε αυτήν την περίοδο στον αγροτικό τομέα, είναι τουλάχιστον απογοητευτική.
Το 57% των αγροτών είναι άνω των 45 χρονών, το 1/3 των καλλιεργούμενων εκτάσεων έχει εγκαταλειφθεί, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν «φύγει» από την αγροτική παραγωγή πάνω από 130.000 άτομα τα οποία ήταν κατά κύριο επάγγελμα αγρότες.
Το πιο αρνητικό όμως είναι ότι δεν είμαστε αυτάρκεις ως κοινωνία στα βασικά αγροτικά μας προϊόντα όπως π.χ. το σιτάρι. Μπορούμε να καλλιεργούμε μόνο σκληρό σιτάρι – λόγω των «επιταγών» (Οδηγιών και σχετικών κατευθύνσεων) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο και το καλλιεργούμενο σιτάρι δεν επαρκεί για να καλύψει τις τρέχουσες ανάγκες μας και γι’ αυτό –εισάγουμε μεγάλες ποσότητες.
Η ακολουθούμενη νεοφιλελεύθερη πολιτική την τελευταία εικοσαετία, άφησε τις δυνάμεις της αγοράς ανεξέλεγκτες να καθορίζουν το μοντέλο αγροτικής παραγωγής.
Κανένας σχεδιασμός δεν υλοποιήθηκε από την πλευρά του κράτους, είτε σε κεντρικό, είτε σε περιφερειακό επίπεδο .
Και ερχόμαστε στο σήμερα, στο τώρα. Τι πρέπει να γίνει; Να αφεθούμε στην μοίρα μας, ή να πάρουμε την τύχη μας στα δικά μας χέρια; Προφανώς το δεύτερο που είναι και το ισχυρότερο αντίδοτο στην απραξία της μοιρολατρίας. Πιο συγκεκριμένα:
Πρώτον πρέπει να παλέψουμε να ξαναγίνουμε αυτάρκεις στον αγροτικό τομέα και να μην εξαρτόμαστε από την εισαγωγή προϊόντων. Και διαθέτουμε τα δώρα του τόπου για να το πετύχουμε αυτό μιας και η βιοποικιλότητα της Ελλάδας (και ως προς τη χλωρίδα και ως προς την πανίδα) είναι μοναδική όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και παγκοσμίως.
Δεύτερον να καταλάβουμε την δύναμη της ένωσης των αγροτών στην αντιμετώπιση των κοινών τους συμφερόντων. Οι ενώσεις και οι συνεταιρισμοί απέτυχαν, όχι επειδή ήταν λανθασμένες εκφράσεις της συλλογικής πάλης, αλλά γιατί χρησιμοποιήθηκαν για να υπηρετήσουν άλλους σκοπούς. Γιατί δεν υπήρχε έλεγχος, δεν υπήρχε σωστός προσανατολισμός. Γιατί δημιουργήθηκαν για άλλους σκοπούς από αυτούς που θα έπρεπε να υπηρετούν.
Βλέπουμε ότι ομάδες παραγωγών που δημιουργούνται τελευταία καταφέρνουν να σταθούν στα πόδια τους και προσελκύουν και άλλους αγρότες να συμμετέχουν μαζί τους. Και κυρίως νέα παιδιά, αγόρια και κορίτσια που βάζουν μπροστά τις γνώσεις και το μεράκι τους και επιχειρούν κάτι διαφορετικό. Συνεταιρισμούς, αλληλέγγυες κινήσεις και εγχειρήματα που ξαναφέρνουν στο προσκήνιο την άμεση συμμετοχή και τις δημοκρατικές διαδικασίες, την ισοτιμία στη δουλειά και στην λήψη των αποφάσεων, τη λογοδοσία όσων έχουν ευθύνες, κ.ο.κ. Αλλάζοντας την ατζέντα και μιλώντας για κοινά αγαθά, την προστασία των τοπικών ενδημικών ποικιλιών, των τοπικών σπόρων και την κοινής πολιτισμικής μας κληρονομιάς στον τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας.
Τρίτον να παλέψουμε για την δημιουργία μιας νέας τράπεζας για τους αγρότες και τις αγρότισσες, ώστε να μπορούμε να έχουμε τα εφόδια και την υποστήριξη για να ξεκινήσουμε την καλλιέργειά μας.
Τέταρτον, να απαιτήσουμε από το κράτος σωστή ενημέρωση και επιμόρφωση των νέων, αλλά και των πιο έμπειρωναγροτών, ώστε να παράγουμε προϊόντα υψηλής ποιότητας, με σεβασμό στις τοπικές ποικιλίες και τις ιδιαιτερότητες κάθε τόπου και στη συνέχεια να δημιουργήσουμε ευνοϊκές συνθήκες για να γίνουμε ανταγωνιστικοί στα προϊόντα που παράγουμε.
Πέμπτον να εξασφαλίσουμε την αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου, προς όφελός μας, με το στένεμα της αλυσίδας μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών.
Έκτον, να στραφούμε στην παραγωγή επώνυμων πιστοποιημένων προϊόντων, διεκδικώντας μαχητικά την ενίσχυση της ολοκληρωμένης διαχείρισης και της βιολογικής γεωργίας.
Έβδομον, να σεβαστούμε το περιβάλλον, καθιστώντας την προστασία της βιοποικιλότητας και των φυσικών μας πόρων αδιαπραγμάτευτη διάσταση του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την αγροτική παραγωγή. Μπορούμε άλλωστε να ακολουθήσουμε το παράδειγμα χωρών της Λατινικής Αμερικής όπου η «Πάντσα Μάμα», δηλαδή η μάνα γη, έχει νόμιμα πλέον δικαιώματα και αποτελεί νομική οντότητα.
Πρώτα και κύρια όμως αυτό που χρειάζεται είναι η ενεργός συμμετοχή μας, τόσο στην διαμόρφωση των πολιτικών αυτών, όσο και στην υλοποίησή τους, με όραμα την εδραίωση ενός νέου παραγωγικού, κοινωνικού, και διατροφικού πρότυπου, που θα βασίζεται στην αειφόρο ανάπτυξη και την αντιμετώπιση της τροφής ως κοινωνικό αγαθό στο οποίο μετέχουν όλοι και όλες.
Πιστεύω ότι τώρα είναι η ευκαιρία μας να τα καταφέρουμε.
Στις εκλογές που έρχονται, ας αλλάξουμε την τύχη μας.
Είναι στο χέρι μας.
Η κατάσταση που βιώνουμε αυτήν την περίοδο στον αγροτικό τομέα, είναι τουλάχιστον απογοητευτική.
Το 57% των αγροτών είναι άνω των 45 χρονών, το 1/3 των καλλιεργούμενων εκτάσεων έχει εγκαταλειφθεί, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν «φύγει» από την αγροτική παραγωγή πάνω από 130.000 άτομα τα οποία ήταν κατά κύριο επάγγελμα αγρότες.
Το πιο αρνητικό όμως είναι ότι δεν είμαστε αυτάρκεις ως κοινωνία στα βασικά αγροτικά μας προϊόντα όπως π.χ. το σιτάρι. Μπορούμε να καλλιεργούμε μόνο σκληρό σιτάρι – λόγω των «επιταγών» (Οδηγιών και σχετικών κατευθύνσεων) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο και το καλλιεργούμενο σιτάρι δεν επαρκεί για να καλύψει τις τρέχουσες ανάγκες μας και γι’ αυτό –εισάγουμε μεγάλες ποσότητες.
Η ακολουθούμενη νεοφιλελεύθερη πολιτική την τελευταία εικοσαετία, άφησε τις δυνάμεις της αγοράς ανεξέλεγκτες να καθορίζουν το μοντέλο αγροτικής παραγωγής.
Κανένας σχεδιασμός δεν υλοποιήθηκε από την πλευρά του κράτους, είτε σε κεντρικό, είτε σε περιφερειακό επίπεδο .
Και ερχόμαστε στο σήμερα, στο τώρα. Τι πρέπει να γίνει; Να αφεθούμε στην μοίρα μας, ή να πάρουμε την τύχη μας στα δικά μας χέρια; Προφανώς το δεύτερο που είναι και το ισχυρότερο αντίδοτο στην απραξία της μοιρολατρίας. Πιο συγκεκριμένα:
Πρώτον πρέπει να παλέψουμε να ξαναγίνουμε αυτάρκεις στον αγροτικό τομέα και να μην εξαρτόμαστε από την εισαγωγή προϊόντων. Και διαθέτουμε τα δώρα του τόπου για να το πετύχουμε αυτό μιας και η βιοποικιλότητα της Ελλάδας (και ως προς τη χλωρίδα και ως προς την πανίδα) είναι μοναδική όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και παγκοσμίως.
Δεύτερον να καταλάβουμε την δύναμη της ένωσης των αγροτών στην αντιμετώπιση των κοινών τους συμφερόντων. Οι ενώσεις και οι συνεταιρισμοί απέτυχαν, όχι επειδή ήταν λανθασμένες εκφράσεις της συλλογικής πάλης, αλλά γιατί χρησιμοποιήθηκαν για να υπηρετήσουν άλλους σκοπούς. Γιατί δεν υπήρχε έλεγχος, δεν υπήρχε σωστός προσανατολισμός. Γιατί δημιουργήθηκαν για άλλους σκοπούς από αυτούς που θα έπρεπε να υπηρετούν.
Βλέπουμε ότι ομάδες παραγωγών που δημιουργούνται τελευταία καταφέρνουν να σταθούν στα πόδια τους και προσελκύουν και άλλους αγρότες να συμμετέχουν μαζί τους. Και κυρίως νέα παιδιά, αγόρια και κορίτσια που βάζουν μπροστά τις γνώσεις και το μεράκι τους και επιχειρούν κάτι διαφορετικό. Συνεταιρισμούς, αλληλέγγυες κινήσεις και εγχειρήματα που ξαναφέρνουν στο προσκήνιο την άμεση συμμετοχή και τις δημοκρατικές διαδικασίες, την ισοτιμία στη δουλειά και στην λήψη των αποφάσεων, τη λογοδοσία όσων έχουν ευθύνες, κ.ο.κ. Αλλάζοντας την ατζέντα και μιλώντας για κοινά αγαθά, την προστασία των τοπικών ενδημικών ποικιλιών, των τοπικών σπόρων και την κοινής πολιτισμικής μας κληρονομιάς στον τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας.
Τρίτον να παλέψουμε για την δημιουργία μιας νέας τράπεζας για τους αγρότες και τις αγρότισσες, ώστε να μπορούμε να έχουμε τα εφόδια και την υποστήριξη για να ξεκινήσουμε την καλλιέργειά μας.
Τέταρτον, να απαιτήσουμε από το κράτος σωστή ενημέρωση και επιμόρφωση των νέων, αλλά και των πιο έμπειρωναγροτών, ώστε να παράγουμε προϊόντα υψηλής ποιότητας, με σεβασμό στις τοπικές ποικιλίες και τις ιδιαιτερότητες κάθε τόπου και στη συνέχεια να δημιουργήσουμε ευνοϊκές συνθήκες για να γίνουμε ανταγωνιστικοί στα προϊόντα που παράγουμε.
Πέμπτον να εξασφαλίσουμε την αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου, προς όφελός μας, με το στένεμα της αλυσίδας μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών.
Έκτον, να στραφούμε στην παραγωγή επώνυμων πιστοποιημένων προϊόντων, διεκδικώντας μαχητικά την ενίσχυση της ολοκληρωμένης διαχείρισης και της βιολογικής γεωργίας.
Έβδομον, να σεβαστούμε το περιβάλλον, καθιστώντας την προστασία της βιοποικιλότητας και των φυσικών μας πόρων αδιαπραγμάτευτη διάσταση του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την αγροτική παραγωγή. Μπορούμε άλλωστε να ακολουθήσουμε το παράδειγμα χωρών της Λατινικής Αμερικής όπου η «Πάντσα Μάμα», δηλαδή η μάνα γη, έχει νόμιμα πλέον δικαιώματα και αποτελεί νομική οντότητα.
Πρώτα και κύρια όμως αυτό που χρειάζεται είναι η ενεργός συμμετοχή μας, τόσο στην διαμόρφωση των πολιτικών αυτών, όσο και στην υλοποίησή τους, με όραμα την εδραίωση ενός νέου παραγωγικού, κοινωνικού, και διατροφικού πρότυπου, που θα βασίζεται στην αειφόρο ανάπτυξη και την αντιμετώπιση της τροφής ως κοινωνικό αγαθό στο οποίο μετέχουν όλοι και όλες.
Πιστεύω ότι τώρα είναι η ευκαιρία μας να τα καταφέρουμε.
Στις εκλογές που έρχονται, ας αλλάξουμε την τύχη μας.
Είναι στο χέρι μας.